Trong vài năm gần đây, KTNN đã tổ chức một số cuộc kiểm toán hoạt động quản lý ngân sách cấp huyện, qua đó đã có những tác động tích cực đến hoạt động quản lý đối với các đơn vị được kiểm toán. Qua quá trình kiểm toán, các Đoàn kiểm toán đã bước đầu xác định được tiêu chí kiểm toán hoạt động, tuy nhiên các tiêu chí được đưa ra còn chưa được nghiên cứu sâu và mang tính hệ thống. Do đó, việc nghiên cứu đề tài mang tính cấp thiết đối với thực tiễn.
Đề tài: “Nghiên cứu tiêu chí kiểm toán hoạt động kiểm toán ngân sách cấp huyện”, được kết cấu thành 2 chương, các đề mục trong từng chương phù hợp với quy mô đề tài cơ sở, nội dung trong các chương của đề tài đảm bảo cân đối, bao quát được các vấn đề căn bản cần nghiên cứu.
Đề tài đã làm rõ được những vấn đề cơ bản về kiểm toán hoat động như khái niệm, vai trò, sự cần thiết của tiêu chí trong kiểm toán hoạt động, mục tiêu và nguyên tắc xây dựng tiêu chí.
Trong phần thực trạng, đề tài đã đánh giá được thực trạng các cuộc kiểm toán hoạt động ngân sách cấp huyện ở cả 2 hình thức tổ chức kiểm toán là kiểm toán lồng ghép và kiểm toán riêng lẻ. Đồng thời, đề tài đã xác định tiêu chí cho kiểm toán hoạt động theo từng lĩnh vực thu NSNN, chi thường xuyên và chi đầu tư XDCB.
Tuy nhiên, để đề tài hoàn thiện hơn, Hội đồng góp ý như sau:
Dung lượng của đề tài còn chưa cân đối giữa Chương I và Chương II, nhiều nội dung đề cập đến chủ yếu về kiểm toán hoạt động. Do đề tài xác định đối tượng nghiên cứu còn chưa chuẩn xác - đối tượng nghiên cứu là “các tiêu chí kiểm toán trong cuộc kiểm toán ngân sách cấp huyện” chứ không phải là “kiểm toán hoạt động cấp huyện” như trong đề tài đã nêu.
Các tiêu chí đưa ra thiên về đánh giá tính tuân thủ chứ chưa phải là tiêu chí kiểm toán hoạt động. Đề tài chưa phân tích được những bất cập trong việc xây dựng tiêu chí kiểm toán hoạt động hiện nay của KTNN - đặc biệt trong giai đoạn Lập kế hoạch kiểm toán; đề tài cần bổ sung Công văn số 354/KTNN-TH của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành ngày 13/3/2018 về việc hướng dẫn xây dựng mục tiêu, nội dung, tiêu chí kiểm toán hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách cấp huyện. Có thể nói, đây là một văn bản quan trọng nhằm hướng dẫn nghiệp vụ cho việc kiểm toán ngân sách cấp huyện hiện nay.
Mặt khác, đề tài có thể chỉnh sửa, bổ sung theo hướng sau: xây dựng các tiêu chí nhằm đánh giá “việc nâng cao tính tự chủ trong cân đối ngân sách huyện”, so sánh, phân tích tốc độ tăng thu thuế, phí để đánh giá việc điều hành ngân sách có chú trọng ưu tiên cho đầu tư phát triển của địa phương; bổ sung tiêu chí đối với hoạt động kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý, điều hành ngân sách huyện...
Đề tài cần phân tích quản lý ngân sách cấp huyện gồm những gì, không nên phân tích theo chu trình ngân sách. Việc quản lý thu ngân sách huyện có thể dùng tiêu chí đánh giá số thu trên địa bàn so với số thu của địa phương. Hoặc đề tài có thể sử dụng định mức phân bổ ngân sách của Thủ tường Chính phủ để tính số chi ngân sách cho môi trường/ 1 đầu người làm căn cứ đánh giá cũng là một tiêu chí áp dụng...Với mỗi tiêu chí đưa ra, đề tài cần đưa ra công thức tính, nội hàm của tiêu chí, số liệu thu thập để tính toán.
Kết luận buổi nghiệm thu, TS. Lê Đình Thăng kết luận như sau: Đề tài cần tiếp thu các ý kiến của Hội đồng. Bên cạnh đó, Đề tài cần hoàn thiện các nội dung sau:
Trong phần thực trạng, đề tài cần bổ sung thêm đánh giá thực trạng kiểm toán lồng ghép, từ đó rút ra được những kết quả và tồn tại gì, nguyên nhân của những tồn tại đó.
Trong Chương II, cần bổ sung nội dung quản lý ngân sách huyện, đặc điểm ngân sách cấp huyện...Việc xác định tiêu chí cần được xây dựng theo hướng cần lựa chọn chủ đề cụ thể về thu ngân sách, chi ngân sách chứ không bám vào chu trình ngân sách...
Kết quả đề tài xếp loại: Khá./.
T. Nam