GS.TS Đoàn Xuân Tiên - Phó Tổng KTNN, PGS.TS Nguyễn Đình Hòa – Quyền Giám đốc Trường, Ông Phan Vũ Hoàng - Chủ tịch Ủy ban Hội viên ACCA Việt Nam chủ trì Hội thảo.
Phát biểu khai mạc Hộ thảo, Tổng KTNN Hồ Đức Phớc nhấn mạnh: Trong thế giới toàn cầu hóa hiện nay, hoạt động chuyển giá là một thực tế phổ biến có tác động tiêu cực tới mọi nền kinh tế không phân biệt quy mô và trình độ phát triển trở thành vấn đề nan giải của mọi quốc gia trong quản lý nhà nước về lĩnh vực thuế. Ở Việt Nam cách đây khoảng chục năm “chuyển giá” vẫn là một khái niệm mới lạ thì hiện nay nó đã là hoạt động phổ biến không chỉ đối với các doanh nghiệp FDI mà còn xảy ra ở cả các doanh nghiệp trong nước.
Mục đích của hoạt động chuyển giá là tối thiểu hóa nghĩa vụ tính nộp thuế trong Tập đoàn, doanh nghiệp nhằm tối đa hóa lợi nhuận dựa vào chính sách ưu đãi hoặc sự khác biệt về thuế giữa các vùng, miền hay quốc gia. Quá trình hội nhập quốc tế thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các quốc gia, nhưng cũng xuất hiện nhiều thách thức mới, đặc biệt là công tác chống thất thu ngân sách. Chuyển giá không những là một hình thức thất thu ngân sách lớn mà còn làm méo mó môi trường kinh doanh, tạo ra sự cạnh tranh bất bình đẳng giữa các chủ thể kinh tế và chứa đựng nhiều rủi ro khác.
Thời gian qua, KTNN đã tích cực thực hiện chức năng, nghĩa vụ của mình trong kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, đã thu hồi hàng trăm ngàn tỷ đồngcho ngân sách nhà nước. Trong đó, có các khoản kiến nghị tăng thu từ hoạt động chuyển giá của đối tượng kiểm toán. Tuy nhiên, công tác kiểm toán chống chuyển giá chưa bao giờ được đưa ra bàn thảo và triển khai thực hiện một cách chính thức, hệ thống, đầy đủ đúng với bản chất của nó nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật, tăng cường vai trò của cơ quan quản lý Nhà nước dẫn đến công tác quản lý nhà nước về chuyển giá còn nhiều bất cập và hạn chế.
Với ý nghĩa như vậy, Kiểm toán nhà nước phối hợp với Hiệp hội Kế toán công chứng Anh quốc (ACCA) tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Chuyển giá - Những vấn đề đặt ra trong công tác quản lý hiện nay”.
Mục đích của Hội thảo nhằm phân tích, trao đổi quan điểm và nhận diện hoạt động chuyển giá tại Việt Nam, đặc biệt là những bất cập trong việc xác định giá chuyển nhượng trong các giao dịch liên kết hiện nay và vai trò của Kiểm toán nhà nước trong vấn đề này được thể hiện như thế nào; thực trạng công tác kiểm toán thuế nói chung và kiểm toán chống chuyển giá nói riêng của KTNN và giải pháp, đề xuất các kiến nghị nâng cao hiệu quả kiểm toán chống chuyển giá, góp phần chống thất thu ngân sách nhà nước.
Tại Hội thảo, các đại biểu đến từ các bộ, ban ngành và các đại biểu đại diện cho các đơn vị trực thuộc của KTNN, các chuyên gia kinh tế…. đã đóng góp nhiều ý kiến với Hội thảo, nhằm hiến kế và đưa ra các giải pháp hữu hiệu để giúp cho việc quản lý nhà nước về chống chuyển giá được hiệu quả trong thời gian tới.
Phát biểu bế mạc Hội thảo, GS.TS Đoàn Xuân Tiên – Phó Tổng KTNN nhấn mạnh: Hội thảo đã nhận được 22 bài viết đăng trong Kỷ yếu, 6 bài tham luận được trình bày và nhiều ý kiến trao đổi, phát biểu thảo luận trực tiếp tại Hội trường hết sức sôi nổi. Trên cơ sở đó, Hội thảo đã đề cập tương đối toàn diện từ góc độ lý luận cũng như góc độ thực tiễn của vấn đề. Các ý kiến phát biểu, thảo luận đã làm rõ được bản chất của chuyển giá, chỉ ra thực trạng và làm rõ nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế của hoạt động chuyển giá và kiểm soát hoạt động chuyển giá trong thời gian qua.
Hội thảo đã nhìn nhận chuyển giá là một trong những vấn đề phức tạp, có sự tham gia của cả nhà đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước, được thực hiện thông qua nhiều hình thức khác nhau như tăng chi phí đầu vào, hạ thấp giá bán sản phẩm, nâng khống giá trị tài sản trong quá trình đầu tư và góp vốn liên doanh liên kết, thông qua cơ chế giá cung cấp dịch vụ, định giá quyền thương hiệu cao hơn so với giá trị thực, thông qua chi trả lãi vay vốn sản xuất kinh doanh... tạo nên những tác động tiêu cực như làm thất thu ngân sách nhà nước và tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh giữa các chủ thể kinh tế;
Công tác đấu tranh kiểm soát hoạt động chuyển giá ở Việt Nam thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả quan trọng nhưng vẫn còn không ít khó khăn, thách thức. Khuôn khổ pháp lý cho hoạt động kiểm soát chuyển giá đã được thiết lập và dần hoàn thiện, tạo những cơ sở pháp lý nhất định cho hoạt động đấu tranh chống chuyển giá của các doanh nghiệp tuy nhiên kết quả xử lý còn khiêm tốn;
Trong lĩnh vực kiểm toán, KTNN chưa ban hành hướng dẫn kiểm toán đối với nội dung kiểm tra các giao dịch liên kết khi kiểm toán các tập đoàn, doanh nghiệp có vốn nhà nước; Việc thực hiện kiểm toán quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết mới chỉ xem xét là một nội dung trong các cuộc kiểm toán tài chính, kiểm toán chuyên đề hoặc đối chiếu thuế mà chưa thực hiện các cuộc kiểm toán hoạt động hoặc kiểm toán chuyên đề nhằm đi sâu và đánh giá toàn diện công tác quả lý thuế đối với các hoạt động, giao dịch liên kết của các doanh nghiệp.
Nội dung kiểm toán hoạt động chuyển giá nói riêng và kiểm tra các giao dịch liên kết nói chung chưa được xác định là nội dung trọng yếu để bố trí nhân lực và thời gian kiểm toán khi kiểm toán báo cáo tài chính tại các tập đoàn, doanh nghiệp có vốn nhà nước hoặc thực hiện đối chiếu thuế tại cơ quan thuế….
Hội thảo đã đề xuất, kiến nghị nhiều giải pháp kiểm soát hoạt động chuyển giá, đó là:
Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về chống chuyển giá như nghiên cứu xây dựng Luật chống chuyển giá, đồng thời sửa đổi Luật Quản lý thuế, Luật Kiểm toán nhà nước, Luật Thanh tra theo hướng bổ sung thêm chức năng kiểm toán, thanh tra việc thực hiện nghĩa vụ với NSNN của người nộp thuế/doanh nghiệp cho cơ quan Kiểm toán nhà nước cũng như các cơ quan thanh tra, kiểm tra của Nhà nước; Có biện pháp, chế tài đủ mạnh để xử lý đối với hành vi chuyển giá, trốn lậu thuế để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật;
Kiểm toán nhà nước, cơ quan Thuế, cơ quan cấp phép đầu tư, Hải quan, công an, ngân hàng... cần tăng cường xây dựng cơ sở dữ liệu và kết nối liên thông dữ liệu, thông tin về người nộp thuế (đặc biệt là các doanh nghiệp FDI) để có được một hệ thống thông tin đảm bảo cho quá trình quản lý thuế và hoạt động phân tích rủi ro, thanh tra, xử lý vi phạm về giá chuyển giao giữa các thành viên liên kết;
KTNN cần xem xét lựa chọn tổ chức các cuộc kiểm toán chuyên đề hoặc tổ chức kiểm toán hoạt động đối với việc quản lý thuế của các doanh nghiệp có giao dịch liên kết để đánh giá toàn diện và chuyên sâu về hoạt động kê khai, nộp thuế của các đối tượng có giao dịch liên kết thuộc mọi thành phần kinh tế…
Kết thúc Hội thảo,thay mặt Lãnh đạo KTNN, Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc ACCA, Phó Tổng KTNN Đoàn Xuân Tiên chân thành cảm ơn và đánh giá cao các bài tham luận, các đại biểu, các cơ quan thông tấn báo chí, phát thanh truyền hình của Trung ương và địa phương đã đến tham dự, theo dõi, tuyên truyền góp phần vào sự thành công của Hội thảo.
Khánh Hòa