Ảnh minh họa: Nguồn internet
1. Chính thức nới room cho nhà đầu tư nước ngoài
Ngày 26/6/2015,
Chính phủ đã chính thức ban hành Nghị định 60/2015/NĐ-CP, trong đó cho phép nhà
đầu tư nước ngoài được đầu tư không hạn chế vào các DN đại chúng không thuộc
ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Nghị định 60 cũng quy định nhà đầu tư nước
ngoài được đầu tư không hạn chế vào trái phiếu chính phủ, trái phiếu DN, đuợc
đánh giá là bước đột phá về tư duy trong thu hút vốn ngoại vào TTCK Việt Nam.
Việc cho phép tăng sở hữu nước ngoài tại doanh nghiệp trong nước cũng là một
bước đột phá để đưa TTCK Việt Nam nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị
trường mới nổi.
Trước đó, ngày
18/8/2015, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 123/2015 hướng dẫn hoạt động của nhà
đầu tư nước ngoài trên TTCK Việt Nam với nhiều nội dung cải cách tạo thuận lợi
cho nhà đầu tư nước ngoài cũng như hướng dẫn chi tiết trình tự thủ tục, hồ sơ
trong việc nâng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài quy định tại Nghị định
60/2015. Tuy nhiên, cho đến cuối năm 2015, chỉ có duy nhất CTCK Sài Gòn, thuộc
khối công ty chứng khoán tại Việt Nam, được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp
thuận nới room đến 100% theo Nghị định 60/2015/NĐ-CP. Các DN khác vẫn phải chờ
thông tư hướng dẫn cụ thể.
2. Thị trường cổ phiếu chịu nhiều tác động tiêu cực mạnh từ yếu tố bên
ngoài
Năm 2015 nền
kinh tếvĩ mô có sự phục hồi và tăng trưởng khá tích cực, nhưng thị trường chứng
khoán lại chịu nhiều tác động tiêu cực từ bên ngoài, khiến mức tăng trưởng rất thấp.
Hai yếu tố gây
ảnh hưởng xấu nhất là sự sụt giảm của giá dầu và biến động mạnh của tỷ giá.Giá
dầu thế giới đã rơi mạnh trong hai nhịp, vào tháng 6-7 và tháng 12, khiến cổ
phiếu dầu khí niêm yết mất giá trầm trọng. Đồng USD tăng mạnh kết hợp với hiện tượng
phá giá bất thường của đồng Nhân dân tệ và việc Ngân hàng Nhà nước thực hiện
điều chỉnh tỷ giá đồng nội tệ đã dẫn đến những phản ứng tiêu cực trên thị
trường chứng khoán Việt Nam. Đặc biệt từ quý III/2015 trở đi, nhà đầu tư nước
ngoài có xu hướng bán ra mạnh mẽ trên thị trường, tạo thêm áp lực lớn.
3. Xác lập lộ trình và định hình khung pháp lý cho TTCK phái sinh
Ngày 5/5/2015,
Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 42/2015/NĐ-CP quy định về chứng khoán
phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh.Bộ Tài chính cũng có văn bản
chính thức giao Sở GDCK Hà Nội (HNX) cùng với Trung tâm Lưu ký chứng khoán
(VSD) tổ chức hoạt động giao dịch của TTCK phái sinh. Đây là thị trường tài
chính bậc cao, nơi sẽ niêm yết và giao dịch các sản phẩm tương lai có mục đích
phòng ngừa rủi ro cho các tài sản cơ sở. Các văn bản pháp lý cho thị trường này
vẫn đang được hoàn thiện và dự kiến đưa thị trường vào hoạt động cuối năm 2016.
Việc đưa TTCK
phái sinh vào vận hành trong thời gian tới sẽ giúp hỗ trợ thị trường chứng khoán
cơ sở phát triển, có tác dụng hỗ trợ ngược lại thị trường cổ phiếu, trái
phiếu.Về lâu dài, các sản phẩm chứng khoán phái sinh không chỉ giúp bảo vệ lợi
nhuận của nhà đầu tư trên TTCK mà còn giúp phòng ngừa rủi ro đối với các sản
phẩm khác như hàng hóa, lãi suất như thông lệ của các nước trên thế giới.
4. Hành vi gian lận trong hồ sơ chào bán chứng khoán bị xử lý hình sự
Bộ luật Hình sự
(sửa đổi, bổ sung) đã được Quốc hội thông qua vào ngày 27/11/2015. Đối với lĩnh
vực chứng khoán, ngoài 3 tội danh đã có (tội cố ý công bố thông tin sai lệch
hoặc che giấu sự thật trong hoạt động chứng khoán, tội sử dụng thông tin nội bộ
để mua bán chứng khoán, tội thao túng giá chứng khoán), Luật đã bổ sung thêm
một tội danh mới (tội làm giả tài liệu trong hồ sơ chào bán, niêm yết chứng
khoán). Việc bổ sung này có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc nâng cao tính
răn đe, phòng ngừa vi phạm, xử lý nghiêm khắc các hành vi vi phạm gây hậu quả
nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến hoạt động của TTCK.
5. Tạo chính sách đột phá cho giao dịch và thanh toán chứng khoán
Ngày 8/12/2015,
Trung tâm Lưu ký chứng khoán công bố dự thảo quy chế thay thế Quy chế hoạt động
bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán.Theo dự thảo, ngày thanh toán giao
dịch cổ phiếu, chứng chỉ quỹ là ngày làm việc thứ 2 sau ngày giao dịch (T+2).
Ngày thanh toán giao dịch trái phiếu là ngày làm việc liền kề sau ngày giao
dịch (T+1).
Điểm khiến quy
định này trở nên ấn tượng là 15 năm hoạt động của TTCK, Việt Nam vẫn áp dụng
thông lệ quốc tế về thời gian thanh toán giao dịch T+3.Việc giảm thời gian
thanh toán về T+2 đòi hỏi sự nỗ lực của các chủ thể tham gia TTCK, nhất là khối
công ty chứng khoán, ngân hàng thanh toán, nhưng nếu làm được, sẽ tạo dấu ấn
tốt hơn cho TTCK Việt Nam trên trường quốc tế.
Ngày 21/12 Bộ
Tài chính đã ban hành Thông tư 203 thay thế Thông tư 74 hướng dẫn về giao dịch
chứng khoán, có hiệu lực từ ngày 1/7/2016 cho phép triển khai nhiều nghiệp vụ
giao dịch mới. Thông tư 203 cho phép nhà đầu tư được phép đặt lệnh vừa mua vừa
bán trong từng lần khớp lệnh liên tục (nhưng không được phép trong đợt khớp
lệnh định kỳ xác định giá đóng/mở cửa), bỏ quy định nhà đầu tư chỉ được sử dụng
1 tài khoản để thực hiện giao dịch ngược chiều cùng 1 loại chứng khoán.Đồng
thời, Thông tư cho phép các NĐT có thể thực hiện lệnh giao dịch khi có bảo lãnh
thanh toán của Ngân hàng lưu ký. Đặc biệt, Thông tư mới tạo cơ sở pháp lý cho
phép các thị trường triển khai các giao dịch bán chứng khoán chờ về, giao dịch
trong ngày.
Đây là văn bản
được thị trường chờ đợi từ lâu bởi kỳ vọng tăng htanh khoản và tính hấp dẫn của
thị trường chứng khoán khi khắc phục được nhiều hạn chế trong cơ chế giao dịch
hiện hành.
6. Dấu mốc 15 năm hoạt động của TTCK Việt Nam
Tháng 7/2015,
TTCK Việt Nam tròn 15 năm mở cửa hoạt động.15 năm hoạt động của TTCK Việt Nam,
tổng giá trị vốn huy động qua TTCK ước đạt gần 2 triệu tỷ đồng và thu hút
khoảng 15 tỷ USD vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài. Giá trị dư nợ trái phiếu hiện
khoảng 22% GDP, mức vốn hóa thị trường cổ phiếu vào khoảng 32% GDP.
Trong 10 năm
trở lại đây, quy mô huy động vốn qua TTCK đáp ứng khoảng 23% tổng vốn đầu tư
toàn xã hội, tương đương gần 60% so với cung tín dụng qua thị trường tiền tệ -
tín dụng. Điều này cho thấy TTCK đang ngày càng trở thành một kênh huy động vốn
quan trọng cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, góp phần dần hình thành một
hệ thống tài chính hiện đại trên nền tảng hài hòa giữa TTCK và thị trường tiền
tệ - tín dụng.
7. JVC gây sốc cho cổ đông
Năm 2015 xuất
hiện cú sốc lớn trong hoạt động và quản trị của công ty niêm yết khiến cổ đông
chịu nhiều thiệt hại với trường hợp điển hình là lãnh đạo cao cấp của JVC bị
bắt, hoạt động của doanh nghiệp bị xáo trộn mạnh khiến cổ phiếu mất giá nghiêm
trọng. JVC chỉ trong 18 phiên kể từ khi các tin đồn được loan đi và trở thành
hiện thực, giá đã giảm 65,6% giá trị.
Tính đến hết
năm 2015, giá JVC giảm sau sự kiện Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc bị bắt tới 73%
giá trị.Sự việc này cũng bộc lộ những vướng mắc trong việc công bố thông tin
trong giai đoạn nân sự cao cấp của doanh nghiệp bị tạm giữ phục vụ mục đích
điều tra.
8. Bán cổ phầntheo lô lớn
Quyết định
41/2015/QĐ-TTg được ban hành ngày 15/9/2015 cho phép bán cổ phầntheo lô lớn.
Đây là thay đổi chính sách quan trọng trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước,
tạo điều kiện cho các tổ chức đầu tư tham gia với tỷ trọng lớn. Văn bản này
cũng quy định một số nội dung về việc thoái vốn nhà nước tại các công ty đại
chúng chưa niêm yết hoặc chưa đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM - cơ sở cho việc
tạo nguồn hàng lớn cho thị trường.
Thêm vào đó,
ngày 8/10/2015, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý việc để Tổng công ty Đầu tư và
Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) thoái hết vốn Nhà nước tại 10 doanh nghiệp đang
được sự chú ý nhà đầu tư như: VNM, FPT, BMI, NTP...
Năm 2015 là năm
cuối cùng cho giai đoạn CPH DNNN 2011-2015 nhưngtheo tính toán của Ban Chỉ đạo
đổi mới và phát triển doanh nghiệp, nếu quyết liệt thì chỉ có thể hoàn thành
90% kế hoạch. Riêng kế hoạch cho 2 năm 2014-2015 là 432 DN nhưng cũng chỉ đạt
353/432 DN.
Không hoàn
thành kế hoạch CPH DNNN giai đoạn này nhưng cùng với các văn bản khác Quyết
định 41 đang được kỳ vọng sẽ tạo nhiều sự thay đổi cho việc CPH DNNN giai đoạn
2016-2020 (500 DN).
9. Quốc hội thay đổi quan điểm về kỳ hạn trái phiếu chính phủ
Tại kỳ họp thứ
10, Quốc hội khóa XIII, Quốc hội đã cho phép phát hành trở lại kỳ hạn dưới 5
năm (với tỷ lệ 30%, còn lại trên 5 năm 70%).Đây là thay đổi rất đáng chú ý để
có thể giúp Chính phủ huy động vốn tốt hơn.
Trước đó, tại
Nghị quyết 78/2014 tại kỳ họp Quốc hội cuối năm 2014, cơ quan lập pháp đã yêu
cầu Chính phủ chỉ phát hành TPCP từ 5 năm trở lên.Điều này đã khiến các định
chế tài chính không mặn mà tham gia và ảnh hưởng đến kế hoạch huy động vốn cho
ngân sách, đầu tư phát triển. Ngay trong lần trở lại đầu tiên sau gần 1 năm
vắng bóng, trái phiếu kỳ hạn 3 năm đã nhận được sự quan tâm đặc biệt từ các
thành viên thị trường khi 6.000 tỷ đồng đã được bán hết tại mức lãi suất
5,9%/năm, trong khi lượng đăng ký đặt thầu lên tới 19.160 tỷ đồng, gấp 3,2 lần
giá trị gọi thầu.
10. Sàn UPCoM bùng nổ hàng mới
Nghị định
60/2015/NĐ-CP ban hành ngày 6/6/2015 đã rút ngắn thời gian đưa cổ phiếu lên sàn
giao dịch sau cổ phần hóa từ 90 ngàytheo Quyết định 51/2014/QĐ-TTg xuống còn 60
ngày. Việc đẩy nhanh quá trình đắng ký giao dịch cổ phiếu đã đáp ứng nhu cầu
của nhà đầu tư, tạo sức hấp dẫn cho hoạt động cổ phần hóa doanh nghiệp nhà
nước.
Ngày
13/11/2015, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 180/2015/TT-BTC hướng dẫn về đăng
ký giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch cho chứng khoán chưa niêm
yết.Như vậy, tất cả các công ty đại chúng hình thành trước ngày 01/01/2016 mà
không niêm yết trên Sở GDCK sẽ phải thực hiện đăng ký giao dịch trên hệ thống
Upcom trong vòng một năm kể từ ngày 01/01/2016.
Theo đó, đối
với các công ty đại chúng hình thành sau ngày 01/01/2016, trong vòng 30 ngày kể
từ ngày UBCKNN có công văn xác nhận hoàn tất việc đăng ký công ty đại chúng
hoặc kể từ ngày kết thúc đợt chào bán chứng khoán ra công chúng, công ty đại
chúng phải thực hiện đăng ký giao dịch trên hệ thống UPCoM.
Đối với doanh
nghiệp nhà nước cổ phần hóa dưới hình thức chào bán cổ phiếu ra công chúng,
trong đó trong vòng 60 ngày kể từ ngày nhận được thông báo xác nhận kết quả
chào bán của UBCKNN, doanh nghiệp phải hoàn tất thủ tục đăng ký chứng khoán tại
Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam và đăng ký giao dịch theo quy định.
Các quy định
mới đã thúc đẩy gần 100 doanh nghiệp đưa cổ phiếu lên sàn UpCom trong năm 2015,
gấp 1,6 lần so với cả năm 2013 và 2014 cộng lại. Để tăng sức hấp dẫn, sàn UPCoM
cũng được tăng biên độ giao dịch cổ phiếu lên ±15%, áp dụng bắt đầu từ phiên
giao dịch ngày 01/7/2015.
Theo mof.gov.vn