HƯỚNG DẪN KIỂM TOÁN TỪ XA CỦA KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC

(khoahockiemtoan.vn) - Các thành phố trực thuộc Trung ương là trung tâm kinh tế, chính trị của cả nước, nơi dân cư tập trung đông, các hoạt động kinh tế - xã hội diễn ra sôi động, phong phú nên đòi hỏi cần có phương thức quản lý, triển khai một cách nhanh chóng, thông suốt tạo điều kiện đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội của đô thị nói riêng, từ đó tạo động lực phát triển của vùng và cả nước. Để đảm bảo mục tiêu đó, các thành phố này cần tổ chức bộ máy chính quyền tinh gọn, ít tầng nấc, hoạt động hiệu lực, hiệu quả nhằm đảm bảo chỉ đạo tập trung, nhưng điều hành, vận hành thông suốt, kịp thời giải quyết các công việc phát sinh của đô thị. Xây dựng mô hình tổ chức chính quyền đô thị là một yêu cầu khách quan, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý nhà nước, phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị bền vững và hội nhập quốc tế. Đến năm 2025, nước ta có hai mô hình về tổ chức chính quyền đô thị được tổ chức trong phạm vi nội thành của thành phố trực thuộc Trung ương, bao gồm: Mô hình tổ chức chính quyền đô thị một cấp, mô hình này hiện đang được triển khai tại Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng; Mô hình tổ chức chính quyền đô thị hai cấp, mô hình này hiện đang được áp dụng ở Thành phố Hà Nội. Đại diện Ban đề tài báo cáo kết quả nghiên cứu trước Hội đồng Thành phố Đà Nẵng bắt đầu thực hiện thí điểm Mô hình tổ chức chính quyền đô thị một cấp theo Nghị quyết số 119/2020/QH14 của Quốc hội từ ngày 01/7/2021. Từ ngày 01/01/2025 Thành phố Đà Nẵng chính thức thực hiện chính quyền đô thị theo Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Đà Nẵng, thay thế Nghị quyết số 119/2020/QH14, đặc biệt là thành phố sẽ được thực hiện thí điểm nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, gồm: Quản lý tài chính, ngân sách nhà nước, quản lý đầu tư, quản lý quy hoạch đô thị, tài nguyên môi trường; chính sách ưu tiên, thu hút nhà đầu tư chiến lược, khu thương mại tự do, đầu tư phát triển vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, đổi mới sáng tạo… Về mặt chính quyền, Thành phố Đà Nẵng được tổ chức thành một cấp chính quyền địa phương gồm Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Ủy ban nhân dân các quận, phường là cơ quan hành chính nhà nước ở quận, phường, không còn là một cấp ngân sách, dẫn đến có những sự thay đổi đặc trưng riêng biệt trong chu trình quản lý, điều hành ngân sách và trong chức năng nhiệm vụ thực hiện được giao trên tất cả các lĩnh vực.  TS Nguyễn Mạnh Cường, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu, phát biểu kết luận Với những thay đổi lớn về cơ cấu, hình thức tổ chức, phân cấp điều hành, tổ chức, quản lý tài chính và ngân sách nhà nước trên, tuy nhiên hiện nay quy trình kiểm toán ngân sách địa phương của Kiểm toán nhà nước chưa hướng dẫn phương pháp tổ chức kiểm toán khi các đơn vị cấp huyện thực hiện Mô hình tổ chức chính quyền đô thị một cấp trong cuộc kiểm toán ngân sách địa phương. Qua đó cho thấy sự cần thiết phải đưa ra những giải pháp tổ thực hiện kiểm toán các đơn vị cấp huyện trong cuộc kiểm toán ngân sách địa phương khi áp dụng Mô hình tổ chức chính quyền đô thị một cấp để có sự toàn diện trong hệ thống hướng dẫn kiểm toán và phù hợp với xu thế phát triển của xã hội. Trên cơ sở đó, đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở “Giải pháp tổ chức thực hiện kiểm toán chi tiết các đơn vị cấp huyện thực hiện theo mô hình tổ chức chính quyền đô thị một cấp trong cuộc kiểm toán ngân sách địa phương” do CN. Dương Thùy Vân (Kiểm toán nhà nước khu vực III) làm chủ nhiệm đi sâu nghiên cứu việc tổ chức thực hiện kiểm toán chi tiết các đơn vị cấp huyện theo Mô hình tổ chức chính quyền đô thị một cấp tại Thành phố Đà Nẵng với phạm vi nghiên cứu là các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương tại Thành phố Đà Nẵng do Kiểm toán nhà nước khu vực III thực hiện trong năm 2022, 2023.  Quang cảnh cuộc họp Sáng 17/4/2025, Hội đồng Khoa học Kiểm toán nhà nước đã tổ chức nghiệm thu đề tài nghiên cứu này do TS Nguyễn Mạnh Cường, Chánh Văn phòng Đảng ủy Kiểm toán nhà nước, làm Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu. Theo đó, Hội đồng đánh giá cao sự nỗ lực, tinh thần làm việc nghiêm túc, tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp và cập nhật các quy định, thông tin mới để đảm bảo tính thời sự cho đề tài. Nhóm tác giả đã phân tích, chỉ ra sự khác biệt trong các khâu thực hiện kiểm toán, từ đó đề xuất các phương án tổ chức thu thập thông tin, lựa chọn đơn vị, đầu mối kiểm toán cho phù hợp với đặc thù quản lý của chính quyền đô thị một cấp để đảm bảo hoàn thành được nội dung, mục tiêu của cuộc kiểm toán ngân sách địa phương trên tất cả phương diện; đưa ra một số hướng dẫn, gợi ý, giải pháp để tổ chức thực hiện có hiệu quả cuộc kiểm toán các đơn vị theo mô hình tổ chức chính quyền đô thị một cấp. Hội đồng cũng đánh giá đây là đề tài mang tính thời sự, là tài liệu tham khảo tốt cho các đoàn kiểm toán ngân sách địa phương trong bối cảnh cả nước đang thực hiện tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Đề tài được Hội đồng nghiệm thu xếp loại xuất sắc.