GS.TS Đoàn Xuân Tiên phát biểu khai mạc Tọa đàm

Tọa đàm “Trao đổi kinh nghiệm kiểm toán và các phát hiện kiểm toán trong kiểm toán thu, chi ngân sách nhà nước đối với kiểm toán ngân sách địa phương” được Kiểm toán nhà nước Khu vực I phối hợp với Trường Đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán tổ chức, với sự tham gia của các kiểm toán viên, lãnh đạo các đơn vị trực thuộc kiểm toán nhà nước, nhằm trao đổi, thảo luận về những kết quả đã đạt được cũng như những bất cập, hạn chế từ đó đề ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán. GS.TS Đoàn Xuân Tiên, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước, ThS Lê Minh Nam, Giám đốc Trường Đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán và ThS Vũ Khánh Toàn, Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước Khu vực I đồng chủ trì Tọa đàm.

Các tham luận và thảo luận trực tiếp tại buổi tọa đàm tập trung trao đổi về những phát hiện, kinh nghiệm thực tiễn và những khó khăn, vướng mắc của các KTNN khu vực trong quá trình tổ chức thực hiện kiểm toán NSĐP; ý kiến của các vụ tham mưu về những vấn đề chưa thống nhất và nhất quán trong tham mưu, xử lý của các KTNN khu vực và các đơn vị đối với kiểm toán NSĐP...; đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm tháo gỡ những bất cập hiện tại, từ đó góp phần nâng cao chất lượng công tác tổ chức kiểm toán NSĐP của KTNN.

Toàn cảnh Tọa đàm

Theo KTNN Khu vực I, việc quyết toán NSNN đối với các khoản tạm nộp, các khoản nộp thừa vào NSNN để nhằm nâng tỷ lệ hoàn thành và vượt kế hoạch thu được giao như các khoản thuế, phí tạm nộp chưa đủ hồ sơ để xác định số thu, các khoản thuế, phí đã nộp NSNN sau khi quyết toán còn thừa nhưng các tổ chức, cá nhân chưa đề nghị hoàn trả; miễn, giảm thuế chưa đủ điều kiện về hồ sơ (hồ sơ nộp quá hạn quy định) hoặc hồ sơ chưa đầy đủ theo quy định; thời gian hoàn thuế quá hạn, kéo dài; thực hiện chưa đúng kế hoạch thanh tra, kiểm tra được phê duyệt, thủ tục điều chỉnh kế hoạch chưa đầy đủ theo quy định, xử lý các hành vi vi phạm hành chính về thuế sau kiểm tra thanh tra chưa đúng quy định; chưa quản lý theo dõi đầy đủ các khoản nợ tiền thuế trên hệ thống dữ liệu toàn ngành, nợ thuế còn chiếm tỉ lệ cao hơn quy định... 

Trình bày tham luận tại tọa đàm, đại diện Vụ Pháp chế cho biết, tổng hợp kết quả kiểm toán của 248 BCKT trong năm 2019 đối với niên độ ngân sách năm 2018, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 72.837 tỷ đồng; kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ, thay thế 154 văn bản. Tổng hợp kết quả kiểm toán của 256 BCKT trong năm 2018 đối với niên độ ngân sách năm 2017, Kiểm toán nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính 92.499 tỷ đồng. Trong đó, tăng thu 19.858 tỷ đồng, giảm chi ngân sách nhà nước 23.722 tỷ đồng; kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ, thay thế 160 văn bản không phù hợp với quy định pháp luật, hoặc chưa phù hợp với thực tiễn nhằm bịt lỗ hổng về cơ chế, tránh thất thoát, lãng phí... Với những sai sót chính mà kiểm toán viên thường phát hiện khi thực hiện nhiệm vụ kiểm toán thu ngân sách như phát hiện việc xác định sai số tiền thuế, các chậm trễ trong việc thực hiện các ưu đãi thuế, phát hiện các bất cập của văn bản thuế song nhiều lần KTNN đã phải điều chỉnh giảm kiến nghị kiểm toán do các sai sót của Kiểm toán viên trong quá trình thu thập bằng chứng kiểm toán đặc biệt là việc áp dụng pháp luật chưa phù hợp dẫn đến rủi ro kiểm toán toán, cao nhất là đối với các kiến nghị truy thu thuế… như: Các đánh giá, kiến nghị không rõ ràng, chưa đủ bằng chứng kiểm toán; áp dụng văn bản pháp luật chưa phù hợp; còn còn sự thiếu thống nhất, nhất quán trong kiến nghị xử lý giữa các kiểm toán khu vực. Từ đó, Vụ Pháp chế đề xuất một số giải pháp đảm bảo cơ sở pháp lý cho các nhận xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị kiểm toán nhằm hạn chế rủi ro kiểm toán. Cụ thể: Các kiểm toán viên cần thường xuyên học hỏi, tìm hiểu để nâng cao áp dụng văn bản quy phạm pháp luật đặc biệt là nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật … để áp dụng cho đúng, khả thi để tránh rủi ro kiểm toán; các đơn vị nên hệ thống hóa được các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn, văn bản quản lý điều hành liên quan đến lĩnh vực thu ngân sách; cập nhật, hệ thống các văn bản theo lĩnh vực kiểm toán thu; kết hợp nhuần nhuyễn giữa việc nghiên cứu nội dung kết quả kiểm toán, kiến nghị với văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn đã được lưu trữ khoa học, dễ tra cứu; đối với các vấn đề chưa thống nhất, phức tạp, nhạy cảm thì nên đưa ra họp để được thảo luận tập thể và được xử lý triệt để, tránh được rủi ro kiểm toán.

Đại biểu thảo luận tại Hội trường

Bên cạnh đó, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi về những vấn đề cần quan tâm khi kiểm toán tổng hợp chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên, kiểm toán việc quản lý, sử dụng kinh phí sự nghiệp môi trường, phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán; trình bày về thực trạng kiểm tra đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương, thu thập bằng chứng trong kiểm toán đầu tư xây dựng cơ bản; kinh nghiệm trong lập kế hoạch kiểm toán...

Thông qua Tọa đàm, GS.TS Đoàn Xuân Tiên yêu cầu các đơn vị tích cự đổi mới, nâng cao chất lượng tất cả các khâu trong quá trình kiểm toán, xác định danh mục đầu mối, phân tích thông tin phục vụ công tác lập kế hoạch, thiết lập cơ sở dữ liệu phục vụ công tác lập kế hoạch; yêu cầu kiểm toán viên nắm vững các văn bản pháp luật liên quan nội dung kiểm toán; các vụ tham mưu tổng hợp các vấn đề vướng mắc, các tình huống chưa thống nhất trong xử lý và tham mưu cho Tổng Kiểm toán nhà nước trong vấn đề hướng dẫn xử lý; Tham mưu ban hành các hướng dẫn và các quy trình, quy định phù hợp với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNNcó hiệu lực từ 01/7/2020; khẩn trương tổ chức tập huấn Luật KTNN trong toàn Ngành. Các đơn vị không ngừng đào tạo, phát triển trình độ chuyên môn của KTVNN đáp ứng yêu cầu chuyên sâu trong lĩnh vực được kiểm toán.

Diệu Thúy