Tổ chức kiểm toán các quỹ tài chính ngoài ngân sách do Kiểm toán nhà nước thực hiện

Theo Nhóm nghiên cứu, việc tạo dựng một nguồn lực tài chính độc lập tương đối, hoặc độc lập hoàn toàn với NSNN để thực hiện các nhiệm vụ chi mà NSNN không kịp thời hoặc không có khả năng đảm bảo là cơ sở hình thành các Quỹ tài chính ngoài ngân sách (QTCNNS) ở nước ta. Chức năng, nhiệm vụ của các QTCNNS được thành lập nhằm giải quyết các yêu cầu khác nhau trong từng thời kỳ, đan xen trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Mục tiêu hoạt động của các QTCNNS không vì lợi nhuận, tập trung chủ yếu vào các đối tượng yếu thế trong xã hội hoặc các mục tiêu mang tính kỳ vọng trong tương lai, do vậy rất khó để thu hút được các thành phần kính tế, tổ chức ngoài nhà nước tham gia. Vì vậy, cần thiết phải có sự hỗ trợ, đầu tư từ NSNN cho các QTCNNS để tạo nguồn lực, tạo vốn mồi nhằm huy động các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước tham gia giải quyết các vấn đề về an sinh xã hội trong từng giai đoạn cụ thể. Mục đích của việc thành lập các QTCNNS còn nhằm tập trung nguồn lực tài chính nhằm thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội đặc thù trong từng lĩnh vực và trong từng thời kỳ, do đó, khi các nhiệm vụ đã được hoàn thành hoặc có sự thay đổi trong yêu cầu thực tiễn điều hành và phát triển kinh tế đất nước thì việc duy trì các Quỹ trong hoàn cảnh mới luôn cần phải được xem xét, đánh giá một cách cụ thể.

Đề tài “Tổ chức kiểm toán các quỹ tài chính ngoài ngân sách do Kiểm toán nhà nước thực hiện” được tổ chức nghiên cứu nhằm (i) hệ thống hoá những vấn đề lý luận chung về QTCNNS và tổ chức kiểm toán các Quỹ QTCNNS; (ii) Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kiểm toán các QTCNNS của KTNN thực hiện trong thời gian qua để từ đó rút ra những mặt đã làm được cũng như những mặt còn tồn tại, hạn chế đồng thời đưa ra nguyên nhân của những bất cập, tồn tại để làm cơ sở xây dựng giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm toán các QTCNNS; và (iii) Đưa ra giải pháp tổ chức kiểm toán các QTCNNS nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả kiểm toán QTCNNS.

Đề tài với kết cấu 3 chương, đã làm sáng tỏ những vấn đề sau:

Thứ nhất, đề tài làm rõ được cơ sở lý luận về các Quỹ Tài chính ngoài ngân sách, chức năng, nhiệm vụ, vai trò của Kiểm toán nhà nước và sự cần thiết phải kiểm toán các Quỹ tài chính ngoài ngân sách và các bước trong quá trình tổ chức kiểm toán các Quỹ tài chính ngoài ngân sách.

Thứ hai, đề tài tập trung phân tích làm rõ thực trạng tổ chức kiểm toán tại 18 Quỹ tài chính ngoài ngân sách giai đoạn 2015-2020 của Kiểm toàn nhà nước Việt Nam, trong đó 15 Quỹ do trung ương quản lý và 03 Quỹ do địa phương quản lý. Trên cơ sở đó đề tài đã nêu ra được những kết quả đạt được, cũng như tồn tại, hạn chế và những nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đối với việc kiểm toán các quỹ tài chính ngoài ngân sách.

Thứ ba, trên cơ sở xác định mục tiêu, định hướng kiểm toán các quỹ tài chính ngoài ngân sách, đề tài đề xuất 02 mô hình kiểm toán Đoàn kiểm toán độc lập, Đoàn kiểm toán lồng ghép và Xây dựng hướng dẫn kiểm toán Quỹ tài chính ngoài ngân sách để tổ chức thực kiểm toán các quỹ tài chính ngoài ngân sách, cùng 03 điều kiện thực hiện nhằm đảm bảo tính khả thi, ứng dụng của các mô hình kiểm toán.

Nhận xét về đề tài, Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài có giá trị cả về mặt lý luận và thực tiễn, kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở giúp nâng cao hiệu quả kiểm toán các quỹ tài chính ngoài ngân sách do KTNN thực hiện, đặc biệt ý nghĩa của đề tài được nâng cao khi năm 2023, KTNN dự kiến kiểm toán chuyên đề Việc quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách do địa phương quản lý giai đoạn 2021-2022.

Để hoàn thiện đề tài, Hội đồng đề nghị nhóm nghiên cứu hoàn thiện hệ thống lý luận về Quỹ tài chính ngoài ngân sách và Quỹ Tài chính nhà nước ngoài ngân sách; Làm rõ hơn sự cần thiết nghiên cứu đề tài; hoàn thiện thêm về tổ chức kiểm toán theo hướng chuyên đề; rà soát phần tóm tắt đề tài đảm bảo đầy đủ các giải pháp đã nêu. Hội đồng nghiệm thu đề nghị ban chủ nhiệm rà soát tổng thể đề tài, hoàn thiện trên cơ sở tiếp thu ý kiến góp ý của Hội đồng và nộp lại Văn phòng Hội đồng Khoa học trong thời hạn 1 tháng kể từ ngày nghiệm thu.

Đề tài được Hội đồng xếp loại Khá.