Các dự án sử dụng vốn ODA cũng gặp khó khăn trong quá trình hoàn thiện thủ tục đầu tư và quy trình giải ngân. Những vấn đề này không chỉ gây ra sự chậm trễ trong việc triển khai các dự án mà còn làm tăng chi phí do phát sinh các khoản chi phí lãi vay và duy trì các hợp đồng xây dựng trong thời gian kéo dài.

Việc một số địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp cũng góp phần không nhỏ vào tình trạng chậm trễ chung của cả nước. Cụ thể, Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạt tỷ lệ giải ngân 14,31%, Phú Yên là 16,27%, Bắc Ninh là 16,08%, và Hải Dương là 18,36%. Đây đều là những con số đáng báo động, đặc biệt khi Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội là hai địa phương được giao kế hoạch vốn lớn nhất cả nước. Thành phố Hồ Chí Minh được giao 79.263,78 tỷ đồng, chiếm 11,8% kế hoạch vốn đầu tư công của cả nước, trong khi Hà Nội được giao 81.033 tỷ đồng, chiếm 12,1%.

Trước thực trạng này, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã liên tục đưa ra các chỉ đạo nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu các đơn vị thi công phải “vượt nắng, thắng mưa”, “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương” và “chỉ bàn làm, không bàn lùi”. Những yêu cầu này đã được Thủ tướng nhắc lại tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về thúc đẩy đầu tư công năm 2024, tổ chức vào ngày 16/7/2024.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đã thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát để kịp thời tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong quá trình giải ngân. Các bộ, ngành và địa phương được yêu cầu lập kế hoạch giải ngân chi tiết cho từng dự án và tuân thủ nghiêm ngặt các kế hoạch này. Điều này không chỉ nhằm đảm bảo tiến độ mà còn nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao.

Tình trạng “đủng đỉnh” đầu năm và “vắt chân lên cổ” cuối năm sẽ tiếp tục tái diễn?

Các chuyên gia kinh tế cũng đã đưa ra nhiều ý kiến đóng góp để giải quyết các khó khăn trong quá trình giải ngân vốn đầu tư công. Ông Trần Mạnh Hà, Vụ trưởng Vụ Kiểm soát chi (Kho bạc Nhà nước), cũng cảnh báo nếu không tuân thủ nghiêm ngặt các kế hoạch giải ngân, tình trạng “đủng đỉnh” đầu năm và “vắt chân lên cổ” cuối năm sẽ tiếp tục tái diễn. Ông Hà đề nghị các bộ, ngành, và địa phương cần phải lập kế hoạch chi tiết và tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch giải ngân theo từng tháng, từng quý để tránh tình trạng chậm trễ.

“Trong hoạt động đầu tư công, chỉ cần một khâu hay một giai đoạn gặp trục trặc thì toàn bộ quá trình sau đó sẽ bị đình trệ, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng - yếu tố quan trọng hàng đầu. Vì vậy, Chính phủ không chỉ trong năm nay mà đã nhiều năm qua, luôn yêu cầu tập trung đẩy nhanh công tác này, đồng thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc liên quan đến đất đai, tài nguyên.

Các chủ đầu tư cần tăng cường giám sát hiện trường, thúc đẩy các nhà thầu đảm bảo tiến độ; phân công rõ ràng trách nhiệm cho các lãnh đạo trong việc theo dõi tiến độ dự án. Kết quả giải ngân vốn đầu tư công cũng được xem là một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ hằng năm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị và các cá nhân liên quan", ông Trần Mạnh Hà nói.

Trong khi đó, Đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) lại cho rằng yếu tố con người mang tính quyết định trong quá trình giải ngân vốn đầu tư công. Ông Tuấn cho rằng, trong những tháng cuối năm, cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó quan trọng nhất là nâng cao trách nhiệm và quyết tâm của các cán bộ được giao nhiệm vụ. Nếu có bất cập, chồng chéo trong quy định pháp luật, các cán bộ cần phải chủ động xin ý kiến cơ quan chuyên môn hoặc cấp trên để tháo gỡ trong thời gian ngắn nhất.

Theo các chuyên gia, năm 2024 là một năm quyết định cho việc hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Đại hội Đảng các cấp. Chính phủ đã và đang thể hiện quyết tâm lớn trong việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, với mục tiêu không chỉ đạt tỷ lệ giải ngân trên 95% mà còn đảm bảo rằng các dự án trọng điểm sẽ hoàn thành đúng tiến độ.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương, và sự quyết tâm của mỗi cán bộ, công chức trong việc thực hiện nhiệm vụ. Chính phủ cũng cần tiếp tục tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách và quy trình thủ tục để tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án được triển khai nhanh chóng và hiệu quả.

Trong bối cảnh nền kinh tế đang đối mặt với nhiều thách thức, việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là yếu tố quyết định sự thành công của các chính sách kinh tế trong năm 2024 và các năm tiếp theo.

PV