Tăng trưởng mạnh
Trên thị trường bảo hiểm nhân thọ, tốc độ tăng trưởng
của thị trường đã khiến nhiều chuyên gia bất ngờ. Theo báo cáo của Bộ Tài
chính, năm 2009, mức tăng trưởng của bảo hiểm nhân thọ giữ mức tăng từ 8 đến
10%. Phí bảo hiểm định kỳ năm đầu trong 9 tháng đầu năm 2009 đạt 1.961 tỷ đồng,
tăng 32% so với cùng kỳ năm trước, phí bảo hiểm đóng một lần là 48,29 tỷ đồng,
tăng 101%. Trong khi đó, tổng phí khai thác mới trong 9 tháng đầu năm đạt 2.009
tỷ đồng, tăng tới 33% so với cùng kỳ. Tổng phí bảo hiểm toàn thị trường là
8.485 tỷ đồng, tăng 12% so với cùng kỳ năm trước. Tổng mức trách nhiệm mà các doanh
nghiệp bảo hiểm (DN BH) nhân thọ đang nắm giữ là 263,96 nghìn tỷ đồng, tăng 17%
so với cùng kỳ năm ngoái; trong đó, mức trách nhiệm của các sản phẩm chính đạt
175,35 nghìn tỷ đồng tăng 16%, mức trách nhiệm của các sản phẩm phụ đạt 88,61
nghìn tỷ đồng, tăng 18%. Số lượng hợp đồng khai thác mới trong 9 tháng đầu năm
2009 đạt 464.707 hợp đồng (sản phẩm chính), tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái;
trong khi đó, số lượng hợp đồng khôi phục hiệu lực (sản phẩm chính) trong 9
tháng đầu năm là 53.719 hợp đồng, tăng 4% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo số liệu thống kê, các DN bảo hiểm nước ngoài đầu
tư vào VN đang chiếm thế thượng phong trên thị trường này. Năm 2007, Prudential
đứng đầu với doanh thu 3.958 tỷ đồng; Bảo Việt nhân thọ đạt 3.250 tỷ đồng; AIA
đạt doanh thu 547 tỷ đồng; Ace Life giữ vị trí tăng trưởng nhanh nhất gần 200
tỷ đồng... Đến năm 2008, Prudential chiếm 4.270 tỷ đồng, Bảo Việt đứng thứ hai
với 3.425 tỷ đồng. Các DN bảo hiểm nước ngoài cũng chính là người có số lượng
hợp đồng khôi phục cao, như Prudential với 46.674 hợp đồng, Dai-ichi Life VN
với 3.616 hợp đồng. Tổng số lượng hợp đồng có hiệu lực cuối kỳ là 3.955.900 hợp
đồng, tăng 2% so với cùng kỳ năm 2008.
Trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ, dự báo của Bộ
Tài chính mới đây cho thấy, tốc độ tăng trưởng của thị trường phi nhân thọ có
thể gấp 2 lần mức tăng của năm 2008 và đạt khoảng 15-18% và bảo hiểm. Con số
thống kê tính trong 9 tháng đầu năm 2009, doanh thu toàn thị trường bảo hiểm
phi nhân thọ đạt 9.857 tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi
đó, toàn thị trường đã giải quyết bồi thường 3.540 tỷ đồng, chiếm 35,9% doanh
thu. Có những doanh nghiệp có tỷ lệ bồi thường khá cao như AIG với 70,4%, Bảo
Minh với 57,8% hay QBE với 49%. Trong các nghiệp vụ bảo hiểm, bảo hiểm xe cơ
giới tiếp tục dẫn đầu về doanh thu với 3.246 tỷ đồng, tăng 45,1% so với cùng kỳ
năm trước. Theo Hiệp hội Bảo hiểm VN (AVI), trên thị trường bảo hiểm phi nhân
thọ, 4 DN là Bảo Việt, Bảo Minh, PVI và PJICO chiếm hơn hơn 72% thị phần. 28%
còn lại dành cho 27 DN khác chia nhau. Thị trường tiềm năng này ngày càng cạnh
tranh quyết liệt.
Cạnh tranh quyết liệt
Theo đánh
giá của các nhà nghiên cứu, thị trường bảo hiểm VN vẫn được đánh
giá là thị trường đầy tiềm năng. Với việc mở của ngành bảo hiểm theo lộ trình WTO, thị trường bảo hiểm
sẽ phát triển mạnh, có nhiều thay đổi. Tuy nhiên với việc gia tăng mạnh số
lượng DN bảo hiểm trong thời gian qua, nhất là kể từ khi các DN BH trong và ngoài nước được kinh doanh bình đẳng
trên hầu hết các lĩnh vực bảo hiểm theo lộ trình WTO từ đầu 2009 đến nay, thị
trường bảo hiểm đang được các DN vẽ lại bản đồ về thị phần. Khi mà số lượng
công ty bảo hiểm ngày càng tăng cao, bao gồm các công ty bảo hiểm nước ngoài mở
rộng hoạt động và được phép triển khai các sản phẩm trước đây là thế mạnh của
các công ty trong nước thì làm sao để phát triển bền vững trong thị trường này thực
sự là một thách thức lớn mà DN BH VN phải đối mặt.
Thực tế cho thấy không ít DN đang mất đi lợi thế và
buộc phải chia sẻ với các DN khác. Hiện VN có 11 DN BH nhân thọ, 27 DN BH phi
nhân thọ, 1 DN tái BH và 10 DN môi giới, do đó tình hình cạnh tranh trên thị
trường ngày càng khốc liệt hơn. Theo dự báo, số lượng cũng như quy mô của các
DN bảo hiểm trên thị trường bảo hiểm VN sẽ còn tiếp tục tăng do hiện tại chỉ có
5% người dân có hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Trên thế giới doanh thu từ bảo hiểm
luôn chiếm tỷ trọng rất cao. Tại các nước phát triển, doanh thu này chiếm 8-15%
GDP trong khi tại VN mới là 2%.
Thực tế, thị trường bảo hiểm VN có lộ trình mở cửa khá
nhanh: 16/30 doanh nghiệp có vốn nước ngoài, trong đó, 9/22 DN BH phi nhân thọ
và 7/8 DN BH nhân thọ. DN BH có vốn nước ngoài tại VN góp phần gián tiếp phát
triển FDI, cung cấp thêm nhiều sản phẩm bảo hiểm mới, tăng sự lựa chọn cho
khách hàng và tăng doanh thu bảo hiểm toàn thị trường. Tuy nhiên, điều đáng
ngại nhất, là các DN BH nước ngoài không cần thành lập DN BH tại VN cũng có thể
vươn cánh tay của mình vào khai thác thị trường bảo hiểm VN theo cam kết WTO.
Trong khi, năng lực bảo hiểm của VN vẫn còn một khoảng cách nhất định với nhiều
nước trên thế giới, nhất là về tài chính, công nghệ, con người và chất lượng
dịch vụ. Đây quả là điều đáng lo! Chỉ đơn cử dịch vụ bảo hiểm tàu thủy dù đã lỗ
đến 6 năm nhưng nhiều DN BH trong nước vẫn lao vào hạ phí bảo hiểm xuống thấp và
tiêu diệt lẫn nhau!
Cạnh tranh trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ cũng
đã bắt đầu nóng lên, nhất là mới đây Cục
Cảnh sát giao thông đường bộ thông báo sẽ kiểm tra gắt gao việc mua bảo hiểm
bắt buộc, Công ty cổ phần Bảo hiểm Bưu điện (PTI) đã nhanh chóng đưa ra thị
trường sản phẩm "Phúc vạn dặm bảo hiểm vật chất cho xe ôtô". Công ty
Cổ phần Bảo hiểm Viễn Đông (VASS) thì cho ra mắt Bảo hiểm nhà tư nhân, bảo hiểm
cấu trúc ngôi nhà (trang thiết bị gắn liền với ngôi nhà), tài sản bên trong
ngôi nhà (vật gia dụng, tài sản cá nhân) nếu bị cháy, nổ, sét đánh, động đất,
trộm cướp, hành động cố ý phá hoại hay hành động ác ý đều được bồi thường. Một
động thái đáng chú ý trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ là việc trên thị
trường đang hình thành xu hướng một số DN hùn nhau lập DN để tự bảo hiểm cho
mình. Xu hướng này khiến các DN bảo hiểm trước đây mất đi một phần doanh thu và
cũng có nhiều ý kiến khác nhau về cái gọi là rủi ro trong việc "tự mình
bảo hiểm mình". Ví dụ Ngân hàng SHB cùng Tập đoàn Than Khoáng sản (TKV) và
vài cổ đông khác thành lập Cty bảo hiểm phi nhân thọ SHB - Vinacomin (SVIC) để khai
thác bán bảo hiểm cho hơn 40 DN thuộc TKV. Trước đó mảng than - khoáng sản là
khách hàng của Cty bảo hiểm Bảo Minh. Đối với trường hợp bảo hiểm cho hàng
không, năm nay Bảo Minh cũng bị mất về tay công ty bảo hiểm phi nhân thọ Hàng
không do Vietnam Airlines cùng bốn cổ đông khác lập ra vào năm ngoái. Mặc dù
năm 2007, Bảo Minh là nhà bảo hiểm gốc đứng đầu cho Vietnam Airlines với tổng
giá trị bảo hiểm trên bốn tỷ USD. Năm 2008 Bảo Minh nhận bảo hiểm toàn bộ chín
triệu lượt hành khách và đội bay của Vietnam Airlines. Tình trạng trên sẽ không
phải chỉ riêng với Bảo Minh mà nhiều DN bảo hiểm khác cũng sẽ gặp phải trong
thời gian tới. Thị trường bảo hiểm đang được vẽ lại bản đồ, một chuyên gia phân
tích ngành bảo hiểm nhận định.
Ngọc Duy
(Bộ Tài chính)