Nghị định 51 của
Chính phủ ban hành ngày 14/5/2010 về hóa đơn bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ,
thay thế cho Nghị định 89 (ban hành năm 2002)
có hiệu lực vào ngày 1/1/2011. Điểm quan trọng nhất của Nghị định này là
trao quyền tự chủ cho DN trong việc sử dụng hóa đơn khi cơ quan thuế không còn
bán hóa đơn và không chịu trách nhiệm về hóa đơn phát hành. Theo đó, những thắc
mắc của DN về thủ tục mua hóa đơn, tình trạng xếp hàng chờ mua hóa đơn tại cơ
quan thuế cũng sẽ được xóa bỏ.
Với việc thực
hiện Nghị định này, từ 1/1/2011 tình trạng DN phải xếp hàng
tại các cơ quan thuế để mua hoá đơn sẽ chấm dứt kể từ đầu năm tới khi Thông tư
hướng dẫn Nghị định 51/2010/NĐ-CP (NĐ 51) quy định về hoá đơn bán hàng hoá,
cung ứng dịch vụ có hiệu lực cho phép DN được tự in, quản lý và sử dụng hóa đơn
từ 1/1/2011. Đây thực sự là một tin vui đối với các DN và là cải cách mang tính đột phá và mang lại hiệu quả thiết thực
của ngành Thuế
Quy định
mới sẽ giúp cộng đồng DN tiết kiệm được thời gian, chi phí và hạn chế nhiều
tiêu cực nảy sinh. Thực tế cho thấy, việc mua hóa đơn và quy trình quản lý
ấn chỉ của cơ quan quản lý thuế hiện nay là khâu làm mất rất nhiều thời gian
cho các DN và cũng là nơi phát sinh không ít tiêu cực. Hơn nữa, dù quy trình
quản lý hóa đơn hiện hành khá chặt chẽ và phức tạp nhưng hiện tượng mua, bán
hóa đơn, gây thất thu thuế vẫn xảy ra như một thách thức đối với cơ quan quản
lý.
Theo lãnh đạo Vụ
Chính sách Thuế (Bộ Tài chính) trên thực tế, việc quản lý hóa đơn vẫn còn nhiều
phức tạp, chẳng hạn DN bán một giá, ghi hóa đơn một giá hoặc thành lập DN chỉ
để mua, bán hóa đơn... Vì thế, khi DN tự in hóa đơn, tự in logo của mình trên
hóa đơn và khi hóa đơn được phát hành thì trước hết, bản thân các cơ sở kinh
doanh phải tự bảo vệ quyền lợi của mình. Điều này sẽ giảm được tình trạng thành
lập DN “ma” để mua, bán hóa đơn. Thống kê cho thấy, trong số hơn 500 nghìn DN
và hơn 1,5 triệu hộ kinh doanh cá thể hiện nay, có trà trộn không ít DN
"ma" được thành lập để mua bán hóa đơn bất hợp pháp, làm thất thu một
khoản tiền thuế lớn của Nhà nước.
Lợi ích của việc
trao quyền tự in hóa đơn cho các DN là điều không cần phải bàn. Hiện tại Bộ Tài chính đã
hoàn tất xong dự thảo về việc hướng dẫn in hoá đơn (kể cả hoá đơn đỏ) và đang
tổ chức lấy ý kiến đóng góp. Hiện
nay, nhiều cục thuế địa phương cũng đã, đang tiếp nhận và hướng dẫn DN làm các thủ tục để đến đầu năm 2011 có thể tự
in hóa đơn tài chính, kể cả hóa đơn đỏ.
Tuy nhiên
qua khảo sát một trong những ý kiến lo ngại DN tự in, phát hành hóa
đơn dễ sinh ra tiêu cực, đặc biệt là những hiện tượng mua bán, giả mạo hóa
đơn... cơ quan nhà nước khó quản lý. Bên cạnh đó, một số ý kiến cũng cho rằng
việc in hoá đơn, trong đó có hoá đơn đỏ là lĩnh vực in ấn rất đặc thù. Nếu DN
không chuẩn bị chu đáo, đặc biệt là khâu in ấn thì rất có thể sẽ bị lợi dụng in
thừa, in gian lận hoá đơn mà DN không thể kiểm soát được…Thực tế cho thấy hiện
cũng đã có một số quan ngại rằng khi triển khai NĐ 51 có thể xảy
ra tiêu cực, song theo các chuyên gia thì DN không vì thế mà nản chí. Khi
chuyển sang cơ chế cho DN được chủ động hơn trong kinh doanh, song hành với
DN, Nhà nước cũng sẽ có sự cải cách đồng bộ các cơ chế chính sách xã hội
khác, ví dụ như cải cách thanh toán qua ngân hàng, góp phần hạn chế và ngăn
chặn tiêu cực. Đặc biệt, Nhà nước sẽ xử lý nghiêm vi phạm để làm gương cho
các trường hợp khác.
Theo một số chuyên
gia ngành Thuế, NÐ 51 quy định rất chặt chẽ trách nhiệm, nghĩa vụ của DN trong
việc in, phát hành, quản lý hóa đơn, trong đó có cơ chế hợp đồng, thanh lý hợp
đồng in, xử lý khuôn in, phế phẩm, công tác bảo mật, gửi thông báo phát hành
hóa đơn... Mặt khác, theo quy định, DN phải rất quan tâm bảo vệ hóa đơn do mình
in, phát hành, bởi đó là quyền lợi, nghĩa vụ, uy tín, thương hiệu của bản thân
DN. Trước đây, DN sử dụng hóa đơn do Bộ Tài chính in, phát hành, việc quản lý
hóa đơn cũng như trách nhiệm phần lớn thuộc cơ quan thuế và cơ quan nhà nước
liên quan, nên công tác quản lý khó khăn, hiện tượng vi phạm diễn ra trên diện
rộng, cả nước, đa dạng, phức tạp. Nay theo NÐ 51, trách nhiệm và quyền lợi về
in, sử dụng hóa đơn thuộc DN, do đó sẽ hạn chế tận gốc những động cơ, mục đích
lợi dụng hóa đơn để trục lợi, trốn thuế, làm ăn phi pháp... Như vậy không còn
phải quá lo ngại xảy ra tiêu cực, phức tạp hơn khi DN tự in, phát hành hóa đơn,
mà ngược lại sẽ giảm nhiều tình trạng vi phạm pháp luật, tạo thuận lợi nhiều
hơn cho DN.
Thời gian thực hiện NÐ 51 đang đến rất gần, bên cạnh sự
vào cuộc khẩn trương từ phía các cơ quan chức năng, ngay từ bây giờ bản thân các
DN cần nhanh
chóng có lộ trình và kế hoạch để tự in hoá đơn cho DN mình. Trong đó, cần nghiên cứu kỹ các văn bản quy phạm pháp luật, văn
bản hướng dẫn, liên hệ trao đổi với cơ quan thuế để chuẩn bị tốt cho việc in,
đặt in, phát hành hóa đơn. Thành lập tổ chức chỉ đạo, trực tiếp triển khai, xác
định nhu cầu, nguồn lực, khả năng thực hiện về hóa đơn. Thiết lập chương trình
tự in hóa đơn trên máy tính, thiết bị tính tiền theo quy định, tìm đối tác đặt
vẽ mẫu, đặt in hóa đơn, quán triệt, tập huấn việc phát hành, nâng cao ý thức
trách nhiệm trong khâu in, sử dụng, quản lý hóa đơn, đăng ký hóa đơn mẫu... Với
việc tự in, phát hành, DN cần có kế hoạch, phương án bảo vệ hóa đơn, nâng cao
trách nhiệm, nghĩa vụ trong phát hành hóa đơn.
Hải Yến (Bộ Tài chính)