Sức khoẻ là các gốc để con người phát triển vì vậy đầu tư cho sức khoẻ và bảo vệ,
chăm sóc sức khỏe là đầu tư cho sự phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước.
Để bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm
đầu tư phát triển hệ thống mạng lưới y tế, trong đó có các bệnh viên đa khoa.
Cùng với sự phát triển
như vũ bão của khoa học - kỹ thuật tiên tiến, sự gia tăng chuyên môn hoá ngành
y tế với việc triển khai các kỹ thuật y tế tinh vi như chụp vi tính cắt lớp,
cộng hưởng từ, chụp mạch, các trị liệu về gen, phẫu thuật ghép phủ tạng… đã
chuyển bệnh viện thành một tổ chức hoạt động khá phức tạp, đòi hỏi phải có cơ
chế và phương pháp tổ chức quản lý phù hợp, hiệu quả. Hiện nay môi trường và cơ
chế hoạt động của bệnh viện đã thay đổi, cơ chế thị trường đã tác động mạnh mẽ
đến hoạt động của bệnh viện vì vậy hầu hết các quốc gia đều phải chú trọng vào
kỹ thuật quản lý bệnh viện, đảm bảo quản lý có chất lượng mọi mặt hoạt động của
bệnh viên, trong đó quản lý hoạt động tài chính là một nội dung hết sức quan
trọng.
Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt
động tài chính trong các bệnh viện, Bộ máy
Kiểm soát nội bộ đã được hình thành và đóng một vai trò hết sức quan
trọng trong hoạt động của các bệnh viện bởi lẽ Kiểm soát
nội bộ là những phương pháp và chính sách được thiết kế để ngăn chặn gian lận,
giảm thiểu sai sót, khuyến khích hiệu quả hoạt động, và nhằm đạt được sự tuân
thủ các chính sách và quy trình đã được thiết lập. Một hệ thống kiểm soát nội
bộ vững mạnh sẽ giúp bệnh viện đảm
bảo tính chính xác của các số liệu kế toán và báo cáo tài chính của đơn vị;
giảm bớt rủi ro, gian lận hoặc thất thoát kinh phí đối với bệnh viện do bên thứ
ba hoặc nhân viên bệnh viện gây ra. Kiểm soát nội bộ giúp các nhà lãnh
đạo quản lý hữu hiệu và hiệu quả hơn các nguồn lực kinh tế của bệnh viên như
con người, tài sản, nguồn vốn, góp phần hạn chế tối đa những rủi ro phát sinh
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn được giao. Với vai trò là công cụ
quản lý của các nhà lãnh đạo, kiểm soát nội bộ (KSNB) không chỉ là hoạt động
kiểm tra, rà soát, đánh giá một cách độc lập, khách quan đối với hoạt động của
bệnh viện trong việc tuân thủ các chính sách, thủ tục quy trình đã được thiết
lập trong tổ chức mà còn đưa ra các kiến nghị, tư vấn nhằm nâng cao hiệu lực,
hiệu quả hoạt động của các hệ thống góp phần đảm bảo cho bệnh viện hoạt động an
toàn, hiệu quả, đúng pháp luật.
Hiện nay, hoạt động KSNB đã được triển khai khá rộng
trong các bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh. Một số bệnh viện đã thực hiện tốt công
tác KSNB, đáp ứng được yêu cầu quản lý bệnh viện, tuy nhiên cũng chỉ là hoạt
động tự phát, tự vận dụng trong quản lý lãnh đạo, hoạt động của KSNB tại nhiều
đơn vị vẫn chưa thực sự hiệu quả do nhận thức của các nhà quản lý về chức năng,
nhiệm vụ, vai trò của KSNB còn chưa đúng đắn, dẫn đến hiệu quả KSNB còn rất
nhiều hạn chế, mang nặng tính hình thức, thiếu tính chuyên nghiệp. Nguyên nhân
của tình trạng này xuất phát từ chính bộ máy KSNB tại các đơn vị này. Tính hiệu
quả của việc tổ chức công tác KSNB phụ thuộc phần lớn vào hai yếu tố là tổ chức
bộ máy và trình độ cán bộ. Trong khuôn khổ của bài viết này, chúng tôi đề xuất một
số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy kiểm soát nội bộ trong các Bệnh
viện đa khoa tuyến tỉnh.
Một số giải
pháp:
Mô hình tổ chức bộ máy và chức năng của bộ phận kiểm soát nội
bộ
Để
đảm bảo cho công tác KSNB hoạt động hiệu quả, yêu cầu đầu tiên là phải đảm bảo
tính độc lập của bộ phận kiểm soát, phải có các chế tài cho hoạt động của bộ
máy KSNB. Vì vậy, cần thực hiện ngay việc hoàn thiện bộ phận kiểm toán nội bộ
tại các Bệnh viện, thành lập bộ phận KSNB hay Phòng KTNB với chức năng và quyền
hạn tương đương với các Phòng, Ban khác trong đơn vị. Ban giám đốc có trách
nhiệm thành lập, điều hành và kiểm soát hệ thống kiểm soát nội bộ phù hợp với
mục tiêu của tổ chức. Để hệ thống này vận hành tốt, cần tuân thủ một số nguyên
tắc như: Xây dựng một môi trường văn hóa chú trọng đến sự liêm chính, đạo đức
nghề nghiệp cùng với những quy định rõ ràng về trách nhiệm, quyền hạn và quyền
lợi.
Các
quy trình hoạt động và kiểm soát nội bộ được văn bản hóa rõ ràng và được truyền
đạt rộng rãi trong nội bộ tổ chức. Xác định rõ các hoạt động tiềm ẩn nguy cơ
rủi ro cao. Mọi hoạt động quan trọng phải được ghi lại bằng văn bản. Bất kỳ
thành viên nào của tổ chức cũng phải tuân thủ hệ thống kiểm soát nội bộ. Quy
định rõ ràng trách nhiệm kiểm tra và giám sát. Tiến hành định kỳ các biện pháp
kiểm tra độc lập. Định kỳ kiểm tra và nâng cao hiệu quả của các biện pháp kiêm
soát nội bộ. Phòng KTNB nên tổ chức theo mô hình tập
trung để đảm bảo tính hiệu quả, kịp thời và thống nhất của công tác KSNB. Theo
mô hình này, Phòng KTNB tại bệnh viện là đầu mối thực hiện các công việc liên
quan đến KSNB, trực thuộc trực tiếp Giám đốc bệnh viện. Cụ thể, chức năng,
nhiệm vụ của Phòng và bộ phận KTNB trong bệnh viện được xác định như sau:
1.
Tổ chức thực hiện công tác KTNB, chỉ đạo hướng dẫn các Khoa, Phòng, cá nhân
trong bệnh viện thực hiện nghiêm chỉnh Quy chế tổ chức, hoạt động KTNB và các
văn bản pháp quy của Nhà nước.
2.
Quản lý, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc công tác KTNB của các bộ phận, Khoa,
Phòng, phối hợp trợ giúp cho kiểm toán độc lập trong trường hợp cần thiết.
3.
Xây dựng kế hoạch, lập chương trình kiểm soát hàng năm của bệnh viện, trình Giám
đốc phê duyệt.
4.
Phối hợp với các Khoa, Phòng chức năng trong bệnh viện giải quyết những nội
dung liên quan đến các kiến nghị của các đơn vị cơ sở trong các báo
5.
Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho các
kiểm toán viên nội bộ để cập nhật kịp thời kiến thức phục vụ nhiệm vụ được
giao.
6.
Tổ chức lưu trữ hồ sơ, tài liệu kiểm toán của bệnh viện theo đúng quy định hiện
hành của Nhà nước và của đơn vị.
Trình độ cán bộ
Về trình độ
cán bộ lãnh đạo bệnh viện
Trong sự phát triển của xã hội hiện nay bệnh
viện cần phải chuyển từ mô hình quản lý thuần tuý chuyên môn sang mô hình quản
lý đơn vị kinh tế dịch vụ. Tổ chức định mức kinh tế kỹ thuật hợp lý; quản lý
chặt chẽ các yếu tố đầu vào, chi phí thu nhập; chuyển trọng tâm từ "Bác sĩ"
sang trọng tâm là "người yêu cầu dịch vụ". Người đứng đầu bệnh viện
đòi hỏi phải có kiến
thức tổ chức quản lý và điều khiển đơn vị giống như một doanh nghiệp, nhiều
bệnh viện nước ngoài đứng đầu bệnh viện là một nhà quản lý chứ không phải là
nhà chuyên môn. Bệnh viện cũng cần thực hiện đa dạng hoá các hình thức dịch vụ
và đồng bộ hoá dịch vụ nhằm đáp ứng tốt yêu cầu của người bệnh và xã hội; phải
thay đổi quan niệm ngồi đợi bệnh nhân đến sang chủ động đến với bệnh nhân, thâm
nhập vào cộng đồng trên cơ sở nghiên cứu nhu cầu xã hội. Bệnh viện cần xác định
một trong những mục tiêu
hoạt động của mình là đảm bảo lợi ích kinh tế vì vậy
phải cạnh tranh lành mạnh, tạo uy tín đối với người
bệnh và xã hội.
Vai
trò của Giám đốc bệnh viện là hết sức quan trọng và là yếu tố quyết định sự
thành bại của bệnh viện bởi lẽ
"Tướng tài thì nước thịnh, Tướng hèn thì nước nhu" Giám đốc
bệnh viện phải thiết kế được bộ máy quản lý, một hệ thống quản lý phù hợp với
điều kiện của đơn vị mình, phải đủ khả năng để sử dụng hợp lý nguồn nhân lực,
vật lực, tài lực, thời gian và thông tin với cơ chế thích hợp để giải quyết các
"Mâu thuẫn" trong sự phát triển của bệnh viện, xây dựng được các
chiến lược phát triển và điều hành vận hành bộ máy hoạt động hiệu quả. Như vậy,
cán bộ lãnh đạo bệnh viện cần có trình độ chuyên môn vững vàng và kiến thức về
quản lý kinh tế tốt.
Về trình độ cán bộ chuyên môn.
Có
thể nói KTV nội bộ là nhân vật chính trong việc tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ
và kế toán viên là nòng cốt của bộ máy kế toán. Chất lượng KTV nội bộ, kế toán
viên hiện nay đòi hỏi cần phải hoàn thiện các kỹ năng và rèn luyện đạo đức nghề
nghiệp để có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình. Tại các bệnh viện hiện nay, để
hoàn thiện chất lượng các kiểm toán viên, kế toán viên cần thực hiện một số
giải pháp sau:
Đối với cán bộ kiểm toán viên
1.
Xây dựng tiêu chuẩn cho các chức danh trưởng phòng KTNV, Trưởng bộ phận KTNB:
Với chức danh trưởng phòng KTNB, tiêu chuẩn bắt buộc nên phải có là Chứng chỉ
KTV. Với chức danh Trưởng bộ phận KTNB, tiêu chuẩn là cử nhân chuyên ngành kinh
tế.Cùng với việc xây dựng tiêu chuẩn KTV nội bộ thì quyền lợi của các chức danh
cũng phải được xây dựng rõ ràng theo đúng trách nhiệm, nghĩa vụ của họ.
2.
Tổ chức các khoá huấn luyện chính thức cho các KTV do các chuyên gia thuộc Công
ty kiểm toán độc lập và các Trường đại học đảm nhiệm theo các chủ đề: Huấn
luyện phương pháp lập kế hoạch kiểm toán theo quy trình chuẩn, quy trình kiểm
toán dự án đầu tư, cxác chuẩn mực kiểm toán, kỹ thuật chuyên môn, kỹ thuật
phỏng vấn, thu thập bằng chứng, kỹ năng viết báo cáo kiểm toán…
3.
Khuyến khích các KTV tham gia các khoá học chuyên sâu về kiểm toán bằng các
biện pháp cụ thể như tài trợ hoàn toàn hoặc một phần học phí, có chế độ khen
thưởng cho những kiểm toán viên có thành tích học tập xuất sắc.
4.
Kiểm toán nội bộ là nhu cầu tự thân của mỗi đơn vị tổ chức nói chung. Tuy
nhiên, nếu chỉ xây dựng bộ máy kiểm toán nội bộ một cách hình thức, hoạt động
không hiệu quả sẽ chỉ làm tăng thêm gánh nặng cho cơ cấu tổ chức của đơn vị tổ
chức đó. Vì vậy, việc lựa chọn chất lượng đội ngũ kiểm toán viên nội bộ hợp lý,
có năng lực là những yếu tố căn bản làm nên một bộ máy kiểm toán nội bộ hiệu
quả vốn được gọi là cánh tay đắc lực của Ban giám đốc ./.
Đối với cán bộ kế toán viên
Từ thực tế tổ chức bộ máy
kế toán hiện nay, với trình độ nghiệp vụ và tin học của các cán bộ kế toán
không đồng đều, một số
cán bộ kế toán có nghiệp vụ chuyên môn không phù hợp và một số cán bộ kế toán
chưa thành thạo nghiệp vụ hạch toán; giải pháp để khắc phục những tồn
tại là:
1. Công tác
tuyển dụng cần có thông
báo công khai rộng rãi để có thật nhiều cán bộ tham dự tuyển chọn.
2.
Cần có hình thức thử việc, kiểm tra tay nghề để đánh giá khả năng của cán bộ
kế toán khi tuyển dụng.
3.
Cần tuyển dụng đúng chuyên ngành kế toán theo thực tế của đơn vị.
o
Kiểm soát nội bộ xuất phát từ
nhu cầu quản lý, là hoạt động không thể thiếu của mỗi bệnh viện. Để nâng cáo
hiệu quả hoạt động KSNB phải hình thành được tổ chức bộ máy làm công tác KSNB
hợp lý với chức năng, nhiệm vụ rõ ràng, xây dựng được đội ngũ cán bộ làm công
tác KSNB có chất lượng. Công tác KSNB có hiệu quả sẽ góp phần quan trọng nâng
cao hiệu quả hoạt động của các bệnh viện, làm tốt công tác bảo vệ và chăm sóc
sức khỏe nhân dân theo chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước./.
Bùi Thị Ánh Tuyết
Danh mục tài liệu tham khảo:
1.
Victor Z.Brink & Herbert Witt. Kiểm toán nội bộ hiện đại – Đánh giá các
hoạt động và hệ thống kiểm soát. NXB Tài chính. 2000.
2. Văn
kiện Đại hội của một số Tỉnh, Đảng bộ 2010.